De lever scheidt gal uit, een geel/groenige soms zwarte vloeistof en wat via twee buisjes naar de galblaas getransporteerd wordt. Galstenen worden gevormd uit deze gal en komen bij ongeveer 30 tot 35 procent van de mensen voor (voornamelijk ouderen) en bestaan voor ruim 80 procent uit cholesterol en de andere 20 procent uit o.a. kalkzouten en bilirubine.

Normaal is cholesterol oplosbaar in de gal, wordt er echter teveel cholesterol door de lever geleverd, kan dit niet door de galblaas verwerkt worden. Er vormen zich dan kristallen welke gaan samenklonteren en wat zich dan gaat uiten als zijnde galstenen.
Zolang de galstenen in de galblaas blijven, vertonen de meest mensen geen enkel symptoom en hoeven dan ook geen behandeling te ondergaan, meestal worden galstenen bij toeval ontdekt als er een echo gemaakt wordt. Er zijn twee soorten galstenen; de cholesterolgalstenen en de bilirubinepigmentstenen. De wetenschappelijke naam voor het hebben van galstenen is cholelithiasis.

Galstenen komt bij 30% van de bevolking voor, met name op hogere leeftijd.

Als de galstenen echter afgevoerd gaan worden via galgang naar de darm, wordt dat een knelpunt en veroorzaakt dat hevige pijnen in de rechterbovenbuik met uitstralingen naar de rechterschouder en/of rug. Dit wordt dan ook wel een galkoliek genoemd.

Daarnaast kan galkoliek ook wel geelzucht veroorzaken, doordat de afvoer van gal geblokkeerd wordt, bestaat de mogelijkheid dat galkleurstoffen via de lever en bloed in het lichaam terechtkomen. Als dit gedurende een langere tijd gebeurd zal dit zich uiten in een lichtere kleur van de ontlasting.

Door bijvoorbeeld een maaltijd te gaan eten met een groot vettig aandeel kan dit worden opgeroepen of zelfs verergeren. Naast deze symptomen kunnen galstenen eenvoudig worden waargenomen met een echo.

Ook kan er een, iets wat zeldzaam is, een galblaasontsteking ontstaan door de galstenen wat weer te zien is op een echo als een wandverdikking. Hierbij kan ook koorts ontstaan. Indien dit alles herkenbaar is kan dit een reden zijn om de galblaas operatief te verwijderen, de patiënt kan naderhand wel een normaal leven blijven leiden. Heel vet eten kan naderhand wel wat problemen gaan opleveren.

De meeste personen met galstenen krijgen geen klachten en symptomen. Behandeling is dan ook niet nodig. Wanneer de galstenen in de galblaas verblijven dan worden er doorgaans geen klachten veroorzaakt. Als de galstenen echter in de galgang richting de darm terecht komen dan veroorzaken ze daar een obstructie. De spieren in de wand knijpen samen om gal naar de dunne darm te drukken. Als er een steen in de doorgang zit dan zorgt dit voor veel pijn. Dit wordt ook wel een galkoliek genoemd. De pijn verergerd in de meeste gevallen na een vette maaltijd. Buiten pijn kunnen galkolieken geelzucht veroorzaken. Doordat de gal niet meer afgevloeid kan worden kunnen er galkleurstoffen via de lever in het lichaam en de bloedbaan terechtkomen. Als dit voor langere tijd geblokkeerd is dan ontkleurt de ontlasting.